دستهبندی : نهال مثمر
نهال گیلاس سورینام
گیلاس سورینام (Surinam Cherry) که با نام‌های دیگری مانند پیتانگا (Pitanga) یا گیلاس برزیلی هم شناخته می‌شود، یک درختچه یا درخت کوچک بسیار جالب است.
نکته مهمی که در ابتدا باید بدانید این است که گیلاس سورینام، یک گیلاس واقعی (از جنس Prunus مانند گیلاس‌های معمولی که می‌شناسیم) نیست، بلکه به خانواده گیاهی "مورد" (Myrtaceae) تعلق دارد و بومی مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری آمریکای جنوبی (مانند برزیل و سورینام) است.
در ادامه، توضیحات کاملی در مورد این گیاه و نهال آن ارائه می‌شود:
۱. مشخصات ظاهری و میوه
* گیاه: یک درختچه متراکم و همیشه‌سبز است که می‌تواند به عنوان پرچین زینتی یا یک درخت کوچک (تا ارتفاع ۸ متر) رشد کند. رشد آن نسبتاً آهسته است.
* برگ‌ها: برگ‌ها براق، بیضی‌شکل و به رنگ سبز تیره هستند. برگ‌های جوان‌تر اغلب به رنگ برنزی یا مسی-صورتی هستند که زیبایی خاصی به گیاه می‌دهد. اگر برگ‌ها را له کنید، بوی معطر و رزینی (شبیه صمغ) دارند.
* گل‌ها: گل‌های آن سفید، کوچک با ۴ گلبرگ و پرچم‌های پرپشت و بلند هستند که ظاهری پفکی به گل می‌دهند.
* میوه: میوه بخش جذاب این گیاه است. میوه‌ها کوچک و دارای ۷ تا ۸ شیار یا «دنده» (Rib) مشخص هستند. رنگ میوه از سبز شروع شده، به زرد و نارنجی تغییر می‌کند و در زمان رسیدن کامل، به رنگ قرمز روشن تا بنفش تیره (نزدیک به سیاه) درمی‌آید.
۲. طعم میوه
طعم گیلاس سورینام بسیار منحصربه‌فرد است و بسته به میزان رسیدگی متفاوت است:
* میوه‌های قرمز روشن، طعمی ترش و شیرین (ملس) دارند و ممکن است کمی طعم گس یا "رزینی" (صمغی) داشته باشند.
* میوه‌هایی که کاملاً رسیده و به رنگ بنفش تیره درآمده‌اند، بسیار شیرین‌تر، آبدارتر و با طعم رزینی کمتری هستند.
* بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند قبل از مصرف، میوه را برای چند ساعت در یخچال بگذارند تا طعم رزینی آن کاهش یابد.
۳. شرایط نگهداری نهال گیلاس سورینام
این بخش مهم‌ترین قسمت برای نگهداری از نهال شماست:
* اقلیم و دما (بسیار مهم):
* این گیاه گرمسیری/نیمه‌گرمسیری است و به شدت به سرما و یخبندان حساس است.
* نهال‌های جوان در دمای زیر صفر درجه (حدود ۲- درجه سانتی‌گراد) به راحتی از بین می‌روند.
* درختان بالغ و مستقر می‌توانند یخبندان‌های بسیار کوتاه و سبک (تا حدود ۵- درجه) را تحمل کنند اما دچار آسیب‌دیدگی شدید می‌شوند.
* نور:
* برای میوه‌دهی حداکثری به آفتاب کامل (حداقل ۶ تا ۸ ساعت نور مستقیم) نیاز دارد.
* در مکان‌های نیمه‌سایه نیز رشد می‌کند، اما میوه‌دهی آن به شدت کاهش می‌یابد.
* خاک:
* نسبت به نوع خاک سخت‌گیر نیست و در انواع خاک‌های شنی، لومی یا رسی رشد می‌کند، به شرطی که زهکشی عالی داشته باشد.
* از خاک‌های شور و قلیایی بیزار است و خاک کمی اسیدی تا خنثی (pH 5.5 تا 6.5) را ترجیح می‌دهد.
* آبیاری:
* درختان بالغ و ریشه‌دار به خشکی مقاوم هستند.
* اما نهال‌های جوان تا زمان مستقر شدن کامل ریشه‌ها، به آبیاری منظم نیاز دارند. خاک نباید خیس و غرقابی بماند، اما باید مرطوب نگه داشته شود. در فصول گرم و خشک، آبیاری منظم ضروری است.
* کوددهی:
* برای رشد بهتر و میوه‌دهی، بهتر است در فصول رشد (بهار و تابستان) هر ۲ تا ۳ ماه یکبار از کودهای متعادل (مانند 10-10-10) یا کودهای آلی و کمپوست استفاده کنید.
۴. تکثیر و میوه‌دهی
* تکثیر: معمولاً از طریق بذر تکثیر می‌شود. بذرها باید تازه کاشته شوند و جوانه زنی ممکن است ۳ تا ۴ هفته یا بیشتر طول بکشد.
* زمان میوه‌دهی: این گیاه کندرشد است. نهال‌های بذری ممکن است در شرایط مطلوب پس از ۲ تا ۳ سال شروع به میوه‌دهی کنند، اما در شرایط نامناسب، این زمان ممکن است تا ۶ یا حتی ۱۰ سال طول بکشد.
نکته کلیدی برای نگهداری در ایران:
با توجه به حساسیت شدید این گیاه به سرما، نهال گیلاس سورینام فقط برای کشت در فضای باز در مناطق بسیار گرم و بدون یخبندان ایران (مانند سواحل جنوبی کشور و برخی مناطق گرم شمال) مناسب است.
در سایر مناطق (مانند تهران، اصفهان، مشهد، تبریز و مناطق سردسیر و معتدل با زمستان سرد)، این گیاه باید حتماً در گلدان بزرگ کاشته شود تا در فصول سرد (پاییز و زمستان) به داخل خانه، گلخ
انه یا مکانی گرم و پرنور منتقل شود.